Mijn achternaam is me erg dierbaar. Niet vanwege een of ander feministisch statement als ‘met-deze-naam-ben-ik-geboren-dus-met-deze-naam-ga-ik-dood’, maar omdat het zo’n beetje het enige is dat me verbindt met mijn familie in Marokko en mijn familiegeschiedenis. Vroeger gingen we er zes weken per jaar op vakantie – en hoewel dat lang klinkt, was het nooit lang genoeg om het land en de mensen écht goed te leren kennen. Me onderdompelen in de cultuur en integreren met de bevolking, is daarom nooit goed gelukt. In Marokko ben ik nog altijd de vreemdeling, maar dankzij mijn achternaam voel ik me toch nog verbonden met het land.
Het was dan ook volkomen logisch dat ik de – overigens prachtige – achternaam van mijn man bij ons trouwen niet overnam. Maar omdat ik het wel een knus idee vind om als gezin dezelfde achternaam te hebben, ging ik toch een beetje overstag en plakte ik de naam achter mijn geboortenaam. ‘Ook handig bij sollicitaties, zo’n Nederlandse naam’, grapte mijn man nog. Ik lachte als een boer met kiespijn, wetende dat in zijn grap de waarheid schuilt.
Zo kreeg ik onlangs tijdens een interview van iemand te horen dat hij bij het lezen van mijn volledige achternaam, El Maroudi-Alderliesten, onmiddellijk dacht: ‘Hé, dat is een geïntegreerde.’ De man in kwestie klopte zichzelf nog net niet op de borst – al keek hij wel een beetje trots, alsof hij verheugd was dit zeer zeldzame exemplaar, de geïntegreerde Marokkaan, te mogen ontmoeten. Mijn geboorteplaats – Rotterdam -, mijn geboortejaar – 1985 -, mijn opleidingen – Franse taal en cultuur en modevormgeving -, de duizend-en-één artikelen die ik, in het Nederlands, heb geschreven, alles werd over het hoofd gezien. Zelfs na het lezen van de achternaam van mijn man drong het nog niet tot hem door dat hij eigenlijk gewoon met een Nederlander te maken heeft. Bij wijze van compliment kreeg ik het predicaat ‘geïntegreerd’ opgeplakt. Ik kreeg er nog net geen sticker bij.
Helaas staat dit voorval niet op zich, maar tekent het de wijze waarop Nederland worstelt met alles en iedereen die niet de blanke huidskleur heeft. Maar niet de nazistische ‘wij willen minder Marokkanen’-roepers vormen het gevaar, maar juist het sluimerende racisme. Dat we iemand die in Nederland is geboren en getogen nog steeds niet accepteren als Nederlander, dat we het nog steeds hebben over ‘integratie’, terwijl er – zeker in het geval van mijn generatie en zij die na mij zijn gekomen – helemaal niets te integreren valt.
We hebben de mond vol van integratie, eisen zelfs van de kleinkinderen van migranten dat ze integreren in de vaak enige samenleving die zij überhaupt kennen.
Premier Rutte zei eerder dat als je in Nederland gediscrimineerd wordt, dat heel vervelend is. Voor jou. Maar hij kan je er niet bij helpen. De premier kan er niets aan doen. De premier vindt het wel kut voor je, maar er is wel meer niet leuk in de wereld. Het is uiteindelijk aan jou, Mohammed of Fatima, om door te zetten of op te geven als je voor de twintig miljoenste keer weer niet wordt uitgenodigd voor een sollicitatiegesprek waar je wel gekwalificeerd voor bent, want er zat ook een Jan of Linda tussen de brieven. Weliswaar met minder werkervaring, maar soit. Blank kleurt zo mooi met blank.
Of in de letterlijke woorden van de premier: ‘Nieuwkomers hebben zich altijd moeten aanpassen, en altijd te maken gehad met vooroordelen en discriminatie. Je moet je invechten.’
Zie daar het probleem. Want nieuwkomers? Dat waren mijn ouders. Dat waren de grootouders van de leerlingen die Rutte nu voor zich in de schoolbanken heeft zitten, en waarover hij spreekt. Leerlingen die, mind you, hier geboren en getogen zijn.
Premier Rutte wil dat de derde generatie zich ‘invecht’ in de samenleving, want geboren en getogen in Nederland, maakt nog geen Nederlander. Je mag dan het idee hebben onderdeel te zijn van de Nederlandse samenleving, maar zodra je roots elders liggen word je behandeld als vreemdeling.
Als kind kreeg ik van de buren al te horen ‘wat spreek je toch goed Nederlands’. Destijds ontving ik de opmerking als compliment doordat ik de link met mijn achtergrond niet legde. Ik dacht altijd dat ze gewoon bedoelden ‘ten opzichte van de Tokkies op Rotterdam-Zuid’, ofwel ten opzichte van zichzelf. Jaren later, in het Fortuyn-tijdperk, kwam de aap uit de mouw, toen mij keer op keer werd verteld: ‘wat spreek je toch goed Nederlands, voor een Marokkaan’.
Et voilá, dat is precies de kern van het probleem. We doen alsof we super tolerant zijn, maar die zogenaamde oer-Hollandse acceptatie werkt alleen zolang iedereen braaf in het aangewezen, gesegregeerde hokje blijft zitten. De ‘Marokkaan’, de ‘Surinamer’, de ‘Turk’. En zij die het zogenaamd goed doen, krijger er ‘geïntegreerd’ voor geplakt. Maar maak je vooral geen illusie, een Nederlander worden, dat kan nooit. Niet in je wildste dromen.